Κανόνες προφοράς Ελληνικής Γλώσσας
Γράμματα
ΓΡΑΜΜΑ | ΠΡΟΦΟΡΑ | ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ |
---|---|---|
αυ - ευ | av - ev af - ef |
Οι συνδυασμοί αυ και ευ προφέρονται:
|
γκ ή γγ | g νg |
|
γ | γξ=νξ γχ=νχ |
|
κ | -- | Το τελικό κ του ουκ όταν ακολουθείται από λέξεις που αρχίζουν από ε, ι, μεταβάλλεται σε ουρανικό, όπως στις λέξεις άκεφος, φακίρης, οπότε και θα πούμε ουκ-έστιν και ουκ-ήλθεν σαν να είναι ενωμένα. |
μπ | b μb |
|
μ | μψ=μσ | Όταν το μ βρίσκεται μπροστά από ψ, το ψ μεταβάλλεται σε σ. Προφέρουμε δηλαδή Σαμ/σών και όχι Σαμ/ψών, κάμ/σις και όχι κάμ/ψις. |
ν | ..ν–κ=νg ..ν–π=νb ..ν–τ=νd ..ν–ξ=νgζ ..ν–ψ=νbζ |
Το τελικό ν των λέξεων μην, σαν, πριν, δεν, αν, τον, την, μεταβάλλει:
|
ντ | d νd |
|
π | μπτ=μτ | Το π ανάμεσα από τα σύμφωνα μ και τ δεν ακούγεται, όπως π.χ. στις λέξεις πεμπτουσία, σύμπτωση, καμπτήρες. |
σ | σβ=ζβ σγ=ζγ σδ=ζδ σλ=ζλ σμ=ζμ σν=ζν σρ=ζρ |
Το σ στην αρχή ή στη μέση μιας λέξης, όταν ακολουθείται από β, γ, δ, λ, μ, ν, ρ, προφέρεται σαν ηχηρό ζ, όπως στις λέξεις σβούρα, σγουρός, προσδίδω, εισλάμπω, σμάρι, προσνεύω, εισροή που προφέρονται ζβούρα, ζγουρός, προζδίδω, ειζλάμπω, ζμάρι, προζνεύω, ειζροή. |
Διαίρεση και ονομασία συμφώνων
ΦΩΝΗ | ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΓΡΑΜΜΑΤΑ |
---|---|---|
Κατά τη φωνή που έχουν | Άηχα | κ, π, τ, χ — φ, θ, σ, τσ |
Ηχηρά | β, γ, δ, ζ — τζ, μπ, ντ, γκ — λ, μ, ν, ρ | |
Κατά τη διάρκειά τους | Στιγμιαία | κ, π, τ — μπ, ντ, γκ — τσ, τζ προφέρονται μόνο μια στιγμή, την ώρα που ανοίγουμε το στόμα |
Εξακουλουθητικά | β, γ, δ — χ, φ, θ — σ, ζ, λ — μ, ν, ρ σ' αυτά βαστούμε τη φωνή όσο θέλουμε) |
|
Κατά το μέρος όπου σχηματίζοναι στο στόμα | χειλικά | π, β, φ, μπ |
οδοντικά | τ, δ, θ, ντ | |
διπλοδοντικά ή συριστικά | σ, ζ, τσ, τζ | |
λαρυγγικά | κ, γ, χ, γκ | |
γλωσσικά / υγρά | λ, ρ | |
ρινικά | μ, ν (για να προφερθούν βγαίνει ο αέρας από τη μύτη. Το μ ανήκει και στα χειλικά, το ν ανήκει και στα γλωσσικά) |
Πίνακας των συμφώνων
[(Γραμματική Μ. Τριανταφυλλίδη / Θεσ/νίκη 2002 (ανατύπωση του 1941)
(με προσθήκη των φωνητικών συμβόλων του Δ.Φ.Α.)]
ΚΑΤΑ ΤΑ ΜΕΡΗ ΟΠΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΙ | Κατά τη διάρκεια | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Στιγμιαία | Εξακολουθητικά | ||||||
ΑΗΧΑ | ΗΧΗΡΑ | Τριβόμενα | Ρινικά | Υγρά | |||
ΑΗΧΑ | ΗΧΗΡΑ | (ΗΧΗΡΑ) | |||||
Χειλικά | Διχειλικά | π [p] | μπ [b] | μ μ' [m, ɱ] | |||
Χειλοδοντικά | φ [f] | β [v] | |||||
Οδοντικά | Μεσοδοντικά | θ [θ] | δ [ð] | ||||
Γλωσσοδοντικά | τ [t] | ντ [d] | |||||
Διπλοδοντικά [συριστικά] |
τσ [ts] | τζ [tz] | σ [s] | ζ [z] | |||
Λαρυγγικά | Ουρανικά | κ' [c] | γκ' [ɟ] | χ' [ç] | γ' [ʝ] | ν (γκ) [ŋg] | |
Υπερωικά | κ [k] | γκ [g] | χ [x] | γ [ɣ] | |||
Γλωσσικά | Ουρανικά | ν' [ɲ] | λ' [ʎ] | ||||
Υπερωικά | ν [n] | λ, ρ [l, r-ɾ] |
Φωνολογία
Η Φωνολογία περιγράφει τις μονάδες του προφορικού λόγου από λειτουργική άποψη, εξετάζει δηλαδή τις αφηρημένες μονάδες που έχει κατακτήσει ο ομιλητής μιας γλώσσας και οι οποίες τον βοηθούν να προφέρει τους φθόγγους της γλώσσας του. Πρόκειται για μονάδες οι οποίες δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμες, που προκύπτουν από αφαίρεση από τις άμεσα παρατηρήσιμες μονάδες του προφορικού λόγου, τους φθόγγους. Αυτές οι αφηρημένες μονάδες ονομάζονται φωνήματα και ο αριθμός τους είναι συγκεκριμένος σε κάθε γλώσσα. Τα σύμβολά τους εγκλείονται πάντα σε πλάγιες γραμμές. Τα φωνήματα της νέας ελληνικής είναι 23, ενώ σύμφωνα με ορισμένες περιγραφές είναι 25.
Ι. Φωνήεντα
Πρόσθια | Μεσαία | Οπίσθια | |
---|---|---|---|
ι | ου | κλειστά | |
ε | ο | μέσα | |
α | ανοιχτά | ||
μή στρογγυλά | στρογγυλά |
ΙI. Σύμφωνα
Τόπος → | Διχειλικά | Χειλοδοντικά | Οδοντικά | Φατνιακά | Ραχιαία | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Τρόπος ↓ | άηχα | ηχηρά | άηχα | ηχηρά | άηχα | ηχηρά | άηχα | ηχηρά | άηχα | ηχηρά |
Κλειστά | π | μπ | τ | ντ | κ | γκ | ||||
Τριβόμενα | φ | β | θ | δ | χ | γ | ||||
Ρινικά | μ | ν | ||||||||
Συριστικά | σ | ζ | ||||||||
Πλευρικό | λ | |||||||||
Παλλόμενο | ρ |
Σύμφωνα με ορισμένες φωνολογικές περιγραφές της νέας ελληνικής στα φωνήματα περιλαμβάνονται και τα τς, τζ.
Πηγές
- Αγωγή του λόγου - Ορθοφωνία | Νίκου Παπακωνσταντίνου | Εκδόσεις Αγαπητού Σ. Κράτση
- Νεοελληνική Γραμματική Μανόλη Τριανταφυλλίδη | ΟΕΔΒ | pdf
- Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Α-Β-Γ Γυμνασίου) | Φωνητική-Φωνολογία | Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία
- Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Α-Β-Γ Γυμνασίου) | Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία | pdf
- Προφορά/ελληνικά | Βικιλεξικό